چرا در دهه گذشته وارد‌کننده بنزین شدیم؟

به گزارش مجله خبری نگار، روزنامه ایران نوشت: سالانه چند میلیارد دلار هزینه واردات بنزین می‌شود. این روزنامه می‌نویسد: «یکی از اصلی‌ترین فرآورده‌های نفتی که با احداث پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس، کشورمان توانست در آن به خودکفایی و صادرات برسد، بنزین بود. با این حال دیری نپایید که در این زمینه نیز کشورمان با توجه به چالش‌های موجود به وجود آمده به وارد‌کننده بنزین تبدیل شد. طی سال‌های گذشته میزان مصرف بنزین حدود ۸۰ میلیون لیتر در روز بود، این در حالی است که این میزان در سال‌جاری در برخی روز‌ها حتی به ۱۲۰ میلیون لیتر نیز رسیده است.

این ناترازی بنزین طبیعتاً باید برای کشوری با جمعیت بالا همچون هند اتفاق می‌افتاد نه کشوری همانند ایران که سرشار از منابع نفتی و گازی است. طبیعتاً این افزایش مصرف بنزین در کشورمان دلایل زیادی دارد به طوری که از طرفی سال‌هاست با مشکل حمل‌ونقل عمومی و کیفیت ضعیف خودرو‌های تولید داخل روبه‌رو هستیم و از طرف دیگر روند اسقاط خودرو‌های فرسوده به کندی پیش می‌رود. با این حال پرواضح است که با توجه به نیاز مصرفی بنزین به دلیل افزایش جمعیت و تعداد خودروها، هرساله باید دولت‌ها تلاش زیادی برای سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های خود از جمله ساخت پالایشگاه در کشور برای تولید بنزین انجام دهند.

این در حالی است که طی سال‌های اخیر توجه چندانی به این امر نشده و بعد از پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس نتوانستیم آنچنان که باید و شاید فکری برای افزایش تولید بنزین در کشور کنیم؛ بنابراین باید گفت کشورمان راهی جز افزایش و گسترش پالایشگاه‌های تولید بنزین ندارد و، چون این امر فرآیندی کاملاً زمانبر است باید طی سال‌های آینده نیز همچنان مقادیر زیادی ارز برای واردات بنزین اختصاص دهیم.

از اواخر سال گذشته تاکنون شاهد آن بودیم که مصرف بنزین به یکباره از تولید آن بیشتر شده است که به دلیل ناترازی ایجاد شده، ایران از صادرکننده بنزین در جهان به جرگه واردکنندگان این محصول پیوسته است. به همین دلیل طی سال‌های گذشته شاهد آن بودیم که برای حل مشکل ناترازی مصرف بنزین در کشورمان اقدامات زیادی صورت گرفته که همه این اقدام‌ها و سیاست‌ها غیرقیمتی بوده است. به طوری که در سال ۱۴۰۰ مصرف بنزین به ۹۱میلیون لیتر، سال ۱۴۰۱ به ۱۰۴میلیون لیتر و سال ۱۴۰۲ نیز به ۱۱۱میلیون لیتر رسید که روند افزایشی مصرف بنزین باعث شد سیاست‌های غیرقیمتی با تمرکز بر مدیریت مصرف سوخت در دستورکار دولت خدمتگزار سیزدهم قرار گیرد.

گزارش‌های وزارت نفت حاکی از آن است که در سال ۱۴۰۲، بیش از ۵میلیارد و ۴۷۸میلیون لیتر فرآورده‌های نفتی وارد کشور شده که ارزشی معادل ۴میلیارد دلار داشته است. همچنین هزینه‌های وارداتی که به ۲۲۵هزار میلیارد تومان می‌رسند، تقریباً برابر با ۱۰ ماه یارانه نقدی پرداختی به ۸۵میلیون ایرانی است. 

کارشناسان حوزه انرژی معتقدند کشورمان طی سال‌های گذشته باید تعداد بیشتری پالایشگاه برای جلوگیری از ناترازی بنزین در کشورمان احداث می‌کرد، اما چون فرآیند ساخت پالایشگاه زمانبر است، سالانه مقادیر زیادی واردات بنزین طی سال‌های آینده صورت می‌گیرد که با توجه به ارزبری گسترده این فرآورده نفتی، کشورمان با مشکلات مالی زیادی مواجه خواهد شد.

بدون شک یکی از اصلی‌ترین دلایل این عدم ساخت پالایشگاه به این امر برمی‌گردد که اعتقادی به ساخت این پالایشگاه‌ها طی سال‌های ۱۳۹۲ تا ۱۴۰۰ وجود نداشت و مسئولان ساخت پالایشگاه را کاملاً غیراقتصادی می‌دانستند. این در حالی است که به عنوان نمونه چینی‌ها که یکی از بزرگ‌ترین واردکنندگان انرژی در جهان هستند، طی بازه‌ای ۴ ساله از سال ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۳ سرمایه‌گذاری بیش از ۵۸ میلیارد دلاری را برای ساخت پالایشگاه انجام داده‌اند. همچنین گفته شده که چشم‌بادامی‌ها قصد دارند به حجم سرمایه‌گذاری خود در ساخت پالایشگاه ادامه دهند.»